गौतम अदानी यांनी प्रणव आणि राधिका रॉय यांच्या एनडीटीव्ही मध्ये भरीव भांगभांडल विकत घेण्याचा प्रयत्न चालवला आहे याची बातमी आली ; पहिला प्रश्न मनात येतो कि अदानी यांच्याकडे एवढे पैसे कोठून येत आहेत ?
आणि त्याचवेळी पूर्ण अदानी समूहावर असणाऱ्या कर्ज डोंगराबद्दल फीच या क्रेडिट रेटिंग कंपनीचा अहवाल देखील प्रसिद्ध झाला आहे
बंदरे , विमानतळ, अन्नपदार्थ , वीज , धातू , रस्ते , सिमेंट ….. तुम्ही नाव घ्या आणि अदानी समूह त्यात शिरत असल्याचे दिसेल ; अजून एखादा उद्योग या यादीत नसेल तर उद्या येईल , कारण अदानी यांचे साम्राज्य आता तर वाढू लागले आहे
यातील अनेक क्षेत्रातील प्रवेश हा अस्तित्वात असणारी / असणाऱ्या कंपन्या विकत घेण्याच्या प्रक्रियेतून झाला आहे. त्यासाठी अक्षरशः हजारो कोटी / डॉलर्स नगद मोजावे लागले आहेत
उद्योग / कंपन्या विकत घेण्यासाठी लागणारे पैसे अदानी यांनी त्याच्याकडे असणाऱ्या कंपन्यांच्या कॅश फ्लो मधून फारसे उभारलेले नाहीत ; तर बँकिंग / रोखे बाजारातून उभे केले आहेत
___________________
आज घडीला अदानी समूहाच्या ६ सूचिबद्ध (लिस्टेड) कंपन्यांनी २,३०,००० कोटी रुपयांची कर्जे काढली आहेत ; जी कोणताही निकष लावला तरी खूप जास्त आहेत असे विश्लेषक सांगतात
कंपनीवर असणारे कर्ज जास्त कि कमी यांचे अनेक निकष आहेत ; त्यातील प्रमुख कर्ज आणि भागभांडवलाचे गुणोत्तर ; ज्याला डेट इक्विटी रेशो म्हणतात. अदानी यांनी जय प्रमाणात कर्जे उचलली त्याप्रमाणात आपल्या कंपन्यांमध्ये नवीन भागभांडवल ओतलेले नाहीये
खरेतर हे वाक्य उलटे पाहिजे : बँका / वित्तीय संस्थांनी त्यांना २,३०,००० कोटी रुपये कर्जे दिली आहेत
म्हणजे अव्वाच्यासव्वा कर्ज घेणारा एकटा दोषी नाही ; कर्ज देणाऱ्या बँका / वित्तसंस्थांना देखील जबाबदार आहेत
या बँका / वित्तसंस्था प्रोफेशनल्स चालवतात , कर्ज मंजूर करताना अजर्दार कंपनीची / उद्योगसमूहाची जन्मपत्री तपासणे अपेक्षित असते ; काय लिहीत असतील हे प्रोफेशनल्स कर्ज मंजुरीसाठी शेफ़ारस करतांना ?
कोणाचे कोठून फोन जात असतील ; कोण कोणाला भेटून शिफारस करत असेल ?
____________________
अदानी समूहाच्या ६ सूचिबद्ध कंपन्यांचे बाजारमूल्य २० लाख कोटींच्या आसपास आहे ; त्यांनी मुकेश अंबानी समूहाला कधीच मागे टाकले आहे ;
आपल्या कंपन्यातील फुगलेले शेअर्स अदानी बँकांकडून कर्जे घेताना गहाणखत लिहून देत असतील ; पण शेअर्सचे बाजारमूल्य शेवटी कागदोपत्री असते ;
भूतकाळात भारतीय बँकांकडे कर्ज घेणाऱ्या कंपन्यांच्या प्रवर्तकांनी गहाण टाकलेले हजारो कोटींचे शेअर्स रद्दी म्हणून देखील कोणी विकत घेतले नाहीत हा इतिहास आहे ;
ज्याचा उल्लेख कधीही मीडियात येणार नाही ; एनडीटीव्ही सारख्या मीडियात येऊ शकला असता पण असे सर्व एनडीटीव्ही ते विकत घेणार आहेत
_________________
लक्षात घ्या बँका / वित्तसंस्था समाजातील बचती गोळा करून त्याच कंपन्यांना कर्जे म्हणून देतात ; तो काही त्याचा स्वतःचा पैसा कधीच नसतो ; हा आपला पैसा आहे हे ठेवीदारांना कळायला अजून काही शे वर्षे जावी लागणार असे दिसते !
आपला प्रॉब्लेम असा आहे कि मुख्यप्रवाहातील कॉर्पोरेट / वित्त क्षेत्रात चालणाऱ्या घडामोडी , आकडेवारी स्वतःहून गोळा करणाऱ्या यंत्रणा आपण उभ्याच केल्या नाहीत ; त्यांनी पुरवलेल्या माहिती / आकडेवारीवर आपण आपली टीका बेस करतो ;
ती माहिती / आकडेवारी गुलदस्त्यात राहिली तर फक्त सगळे दिसत असून / कळत असून आपल्या टीकेला धार अनु शकणार नाही ; एनडीटीव्ही (अनेक वचनी) ताब्यात घेण्याचे त्यांचे अन्वयार्थ हे असे आहेत.
संजीव चांदोरकर
श्रमिक विश्व न्युज
